Leiderschap


Leiderschap is van belang voor het welslagen van een leernetwerk. Goed leiderschap ondersteunt het vermogen van een groep om een duidelijke en gedeelde visie te ontwikkelen. Met name gedeeld leiderschap tussen Leernetwerk-leden, verbetert het functioneren van het Leernetwerk.

Werkzame elementen

Het leiderschap binnen het leernetwerk richt zich op het bevorderen van samenwerking en inclusiviteit, waarbij gedeeld leiderschap en een duidelijke rolverdeling centraal staan. Belangrijke elementen zijn het stimuleren van leren, vertrouwen op de input van de groep, en het volgen van transparante besluitvormingsprocessen. Leiderschap binnen het netwerk is dienend, wat betekent dat leiders inspelen op de behoeften van de leden en streven naar gelijkwaardigheid tussen deelnemers.

Praktische tips

  • Zorg voor een duidelijke rolverdeling met betrekking tot het leiderschap en zorg voor een goede inhoudelijke voorbereiding. Maak bijvoorbeeld onderscheid tussen de leiderfiguren met inhoudelijke expertise en diegene die de bijeenkomsten leidt. Zorg ervoor dat er een coördinator/facilitator actief is die verantwoordelijk is voor het faciliteren van de bijeenkomsten. Deze coördinator/facilitator zorgt ervoor dat leiders de rollen goed kunnen uitvoeren.
  • Streef gedeeld leiderschap na: beleg de leiderschapsrol per fase of taak bij een andere deelnemer. Rollen, ook m.b.t. leiderschap, kunnen veranderen naarmate het leernetwerk vordert.
  • Stimuleer dienend leiderschap; leernetwerken met faciliterende leiders bereiken betere implementatieresultaten dan leernetwerken met een zichtbare leiding.

Werkvormen

Werkvorm 'Roulerende facilitator'

  1. Wat is het?
    In plaats van één vaste facilitator wordt er per bijeenkomst 1 of 2 geschikte personen aangewezen om de rol van facilitator te vervullen, afhankelijk van het programma en de doelstellingen van die specifieke bijeenkomst.
  2. Wanneer kun je het gebruiken?
    Deze werkvorm is ideaal wanneer een groep werkt aan complexe vraagstukken in een lerend netwerk en er behoefte is aan afwisseling en diversiteit in de aanpak. Door verschillende mensen de rol van facilitator te laten vervullen, wordt de dynamiek binnen de groep versterkt en kunnen verschillende perspectieven en expertises worden benut.
  3. Hoe werkt het?
    • Voorbereiding:
      De project stelt gezamenlijk het programma van de bijeenkomst op. Op basis van de inhoud van het programma en de specifieke doelen van de bijeenkomst wordt bepaald welke persoon of personen het beste passen als facilitator. Dit kan een deelnemer zijn die specifieke kennis of vaardigheden heeft die relevant zijn voor het thema van de bijeenkomst.
    • Tijdens de bijeenkomst:
      De facilitator begeleidt de groep door actief vragen te stellen, discussies te leiden, en ervoor te zorgen dat iedereen de kans krijgt om hun input te geven. De facilitator helpt de groep ook om gefocust te blijven op de doelen van de bijeenkomst.
    • Tussen bijeenkomsten door:
      Per keer bepaalt de projectgroep wie het meest geschikt is om tussen de bijeenkomsten door contact te onderhouden, afhankelijk van waar het lerend netwerk op dat moment behoefte aan heeft. De facilitator onderhoudt contact met de deelnemers, stuurt factsheets, brengt deelnemers met elkaar in verbinding en zorgt dat de groep voorbereid is voor de volgende bijeenkomst.
  4. Wat levert het op?
    Dit leidt tot een dynamisch en flexibel proces waarin alle deelnemers zich betrokken en gehoord voelen, doordat steeds opnieuw gekeken wordt wie de op dat moment het beste de rol van facilitator kan invullen. Dit zorgt voor een betere samenwerking, meer eigenaarschap onder de deelnemers, en een effectiever lerend netwerk doordat elke facilitator nieuwe inzichten en vaardigheden inbrengt.

Wij ontwikkelden deze werkvormen in onze eigen praktijk in samenwerking met de partners uit het leernetwerk.